بررسی تأثیر اندیشه حکومت داری شهید بهشتی بر تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

چکیده: قانون اساسی سند مهم سیاسی و حقوقی هر جامعه ای است که در آن مبنای حاکمیت و صلاحیت زمامداران تعیین و حقوق اساسی تبیین می گردد. از این رو در تدوین قانون اساسی محورهای اساسی حاکمیت ملت، حاکمیت قانون و حقوق و آزادی های مردم ملاک عمل قرار می گیرد. در جریان تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بعد از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، شهید بهشتی یکی از موثرترین چهره های درخشان تأثیرگذار در روند تصویب قانون اساسی است. محور اصلی پایان نامه، چگونگی تأثیر اندیشه حکومت داری شهید بهشتی بر تدوین قانون اساسی است که نگارنده می کوشد با اقامه دلایل متعدد، تأثیر اندیشه وی را بر روی اصول قانون اساسی در حد توان و ضرورت بحث و واکاوی نماید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که اصول ناظر به نوع حکومت، ولایت فقیه، شوراها، فصل سوم قانون اساسی (حقوق ملت)،حاکمیت ملی و وظایف و اختیارات قوای سه گانه به طور مسقیم و غیر مستقیم متأثر از تفکرات و اندیشه های نشأت گرفته از فقه اسلامی و تفکر شیعی ایشان بوده است. شکل حکومت مورد نظر دکتر بهشتی حکومت اسلامی نبود بلکه جمهوری اسلامی بود جمهوری از آن جهت که حکومت متکی به آراء مردم است. نظام سیاسی مطلوب وی در دوران غیبت امام معصوم(ع)، نظام امت وامامت است. نظامی که مکتبی بودن و اختیاری بودن از مهم ترین ویژگی های آن محسوب می شود و در رأس آن فقیه جامع الشرایط قرار می گیرد. نتایج تحقیق که به روش تحلیلی توصیفی انجام شده، در دو فصل ارائه شده است: در فصل اول، مفاهیم، پیشینه و مبانی اندیشه های حکومت داری شهید بهشتی در سه مبحث بیان گردیده است و در فصل دوم چگونگی تأثیر اندیشه ها شهید بهشتی در دو مبحث مورد بررسی قرار گرفته است. واژگان کلیدی: قانون اساسی، اندیشه حکومت داری، شهید بهشتی، تدوین، مبانی­ حقوق اساسی.